تاریخچه ویپ
تاریچه ارتباطات به صورت دقیق، مشخص نیست. شاید از وقتی که جوامع خیلی کوچک، تشکیل شدند ارتباط بین آنها با روشهای ابتدایی و با استفاده از آتش و دود، شروع شده است. با بزرگتر شدن جوامع، ارتباطات سریعتر و گستردهتری لازم بود که منجر به اختراع تلگراف و سپس تلفن شد که تحول بزرگی در زندگی بشر و ارتباط بین افراد بود.با پیشرفت علم، دانشمندان و مخترعین به دنبال روشهای ارتباطی همیشه در دسترس با سرعت و گستردگی خیلی زیاد بودند که باعث ظهور اینترنت و تحول خیلی بزرگ شد. با گذشت زمان، کارآیی و استفادههای اینترنت، تغییر کرد و امروزه خیلی از کارها مانند بانکداری، تجارت و غیره با استفاده از اینترنت، انجام میشود. در ادامه سیر تغییر وتحول ارتباطات، پس از پیدایش اینترنت، مورد بررسی قرار خواهیم داد.
خیلی از افراد اطلاع ندارند که چه کسی و چطور اینترنت را اختراع کرد و یا اینکه اینترنت چطور کار میکند. البته ندانستن این موضوع عیب نیست. مثل این میماند که شما دقیقاً ندانید که چه کسی، خودکار را اختراع کرد و یا اینکه خودکار دقیقاً چطور کار میکند. ولی این موضوع دلیل نمیشود که نتوانید در کارهای روزانهی خودتان از خودکار، استفاده کنید. امروزه اقلامی مثل خودکار، زیپ، پلهبرقی یا حتی اینترنت، آنقدر عادی هستند که یادمان میرود روزی، افرادی آن ها را اختراع کرده اند.
در اوایل دههی ۱۹۷۰(1347 خورشیدی)، باب کان (Bob Kahn) و وینت سرف (Vint Cerf) شروع به کار بر روی پروژهای کردند که نتیجهی آن چیزی هست که ما امروز آن را اینترنت مینامیم. در واقع، این پروژه، حاصل پروژه آرپانت (ARPANET) است که یکی از پروژههای وزارت دفاعِ ایالات متحدهی آمریکا بود.
در این حین پال بَرِن (Paul Baran) به دنبال مدلی از ارتباط بین کامپیوترها بود که بتواند در مقابل هر حملهای فیزیکی یا سایبری مقاوم باشد. در این مدل که به مدل distributed network یا «شبکهی توزیعشده» معروف است امکان از کار انداختن ارتباط بین تمام اجزا با حمله به بخشی از آن وجود ندارد. در حالی که در «شبکههای متمرکز» یا centerlized network کافی بود که بخش مرکزی این شبکه، نابود شود و ارتباط بین تمام اجزا از بین میرود.
باب کان و همکارانش با توجه به مدل شبکهی توزیعشده، یک شبکه واقعی و آزمایشی در کل ایالات متحده آمریکا راه انداختند. این شبکه به خوبی کار کرد و در عرض چندین سال به سرعت، گسترش یافت و تبدیل به شبکه عمومی شد که از طریق آن افراد با هم در ارتباط بودند اقلام مورد نیاز خودشان را خرید میکردند پول انتقال میدادند و به محتوای آموزشی و علمی زیادی دسترسی داشتند. به این شبکهی گسترده، اینترنت میگوییم.همچنین پدران اینترنت، وینت سرف و باب کان، پروتکلی برای اتصال پکت (بسته) شبکه، یعنی IP و TCP را منتشر کردند.
در سال 1973 میلادی (1351 خورشیدی) باب مکآولی، اد هافستتر و چارلی رادار، اولین بسته صوتی را از طریق ARPANET در آزمایشگاه لینکلن MIT توسعه دادند.
در سال 1974 میلادی (1352 خورشیدی) سیستم تلفن voip صدا از طریق اینترنت (Voice over Internet Protocol) برای اولین بار به دنیا معرفی شد. گلن کولر، با همکاری آزمایشگاه لینکلن در MIT، استفاده از LPC را برای انتقال صدای دیجیتال، گسترش داد تا قابلیت ارتباطات صوتی دیجیتال را در شبکههای مختلف، نشان دهد. آنها در نهایت ارتباطات صوتی از جمله تماسهای کنفرانسی را در یک شبکه رادیویی بسته تلفن همراه، یک شبکه کابلی و یک رابط با شبکه مخابرات (PSTN) نشان دادند. تماس با سرعت 2.4 کیلوبایت بر ثانیه انجام شد اما صدا غیر واضح بود و به وضوح تماسهای صوتی HD امروزی نبود. این رویداد نقطه عطف مهمی در توسعه ارتباطات VoIP به شمار می رود. با این حال، بیش از یک دهه طول میکشد تا راهحلهای تجاری VoIP برای تبدیل شدن به یک گزینه ارتباطی پایدار، تکامل یابد.
در سال 1988 میلادی (1366 خورشیدی) کدکهای صوتی G.711 و G.722 توسط ITU-T تائید شدند که کیفیت صدا به طور قابل توجهی در مقایسه با پیشینیان خود، بهبود یافته بود.
در سال ۱۹۸۰میلادی (1358 خورشیدی) تیم برنرزلی، مخترع وب (World Wide Web) به عنوان پیمانکار مستقل در سرن، فعالیت میکرد. در این مدت، او روی پروژهای بر اساس مفهوم فرامتنی، برای تسهیل امکان اشتراکگذاری و بهروز کردن اطلاعات میان جستجوگران، کار میکرد. تا زمانی که او در سرن بود نمونه اولیه سیستمی را ساخت که ENQUIRE نامیده میشد. بعد از ترک این شرکت در اواخر همین سال برای کار به شرکت سیستمهای تصویری کامپیوتر John Poole رفت ولی در سال ۱۹۸۴میلادی (1362 خورشیدی) تحتعنوان شریک به سرن برگشت. در سال ۱۹۸۹میلادی (1367 خورشیدی) سرن، بزرگترین گروه اینترنت در اروپا شد و برنزلی این فرصت را برای پیوند فرامتن با اینترنت، مناسب دید. همان سال، وی پیشنهاد اولیه خود را در این مورد نوشت و در سال ۱۹۹۰میلادی (1368 خورشیدی) نسخة تجدیدنظر شده را ارائه کرد که توسط مایک سندائو،تأیید شده بود. برنزلی همان ایدههای بنیادین سیستم ENQUIRE را برای ایجاد وب گسترده جهانی، طراحی و ساخت اولین مرورگر وب و اولین سرویسدهنده وب http (مخففی برای دامنه قانون انتقال فرامتنی) بهکار برد. تیم برنرزلی در ۲۵ دسامبر ۱۹۹۰میلادی (1368 خورشیدی) به کمک رابرت کیلیو و یک دانشجوی جوان، اولین ارتباط موفقیتآمیز بین یک میزبان و کاربر HTTP را از طریق اینترنت، برقرار کرد. مشخصاتی که او از URI،HTTP و HTML استخراج کرده بود به عنوان فناوری وب، منتشر شد. اولین وب سایت در سرن، ساخته شد و اولین سایت آنلاین در ۶ آگوست سال ۱۹۹۱ میلادی (1369 خورشیدی) پایهگذاری شد. این سایت به توضیح www میپرداخت همچنین هر شخصی چگونه میتواند یک مرورگر وب، داشته باشد و چگونه میتواند یک سرویسدهنده وب را تنظیم کند همچنین اولین راهنمای وب در دنیا هم بود.
در سال 1993 میلادی (1371 خورشیدی) Teleport اولین سیستم حضور از راه دور یا سیستم کنفرانس ویدئویی را ارائه داد. پس از مدتی Teleport نامش را به TeleSuite تغییر داد. دیوید آلن و هرولد ویلیامز، این سیستم ویدئو کنفرانس را برای محافظت از کسب و کار استراحتگاه لوکس خود، ایجاد کردند. آنها متوجه شدند که کسب و کار خود را از دست میدهند زیرا مهمانان، تعطیلات خود را کوتاه می کنند یا شبهای کمتری را رزرو میکنند زیرا مجبور بودند به جلسات شرکت بازگردند. تماس های ویدیویی راه حل عالی بود و هتلهای هیلتون به زودی اولین مشتری بزرگ آنها شد.
در سال ۱۹۹۴(1372 خورشیدی) برنزلی، کنسرسیوم وب گسترده جهانی را در دانشگاه MIT پایهگذاری کرد. این کنسرسیوم شامل شرکتهای مختلفی است که میخواهند استانداردها و توصیههایی برای توسعه کیفیت وب ایجاد کنند.برنزلی ایده خود را به صورت رایگان بدون هیچ انحصاری در دسترس همگان قرار داد. کنسرسیوم وب گسترده جهانی تصمیم گرفت که استانداردهایشان بدون انحصار حکومتی بوده و در نتیجه هر شخصی به آسانی میتواند با آن سازگار شود. در همین سال Free World Dialup معروف به FWD توسط جف پولور، براندون لوکاس و ایزاک جنی، تأسیس شد و اولین سرمایهگذار واقعی VoIP تشکیل شد. FWD شبکهای را ایجاد کرد که در آن فقط مشترکین FWD می توانستند با یکدیگر صحبت کنند.
در سال 1996 میلادی (1374 خورشیدی) برنامه VocalChat چت صوتی تجاری و VocalTec تلفن اینترنتی تجاری، راهاندازی شدند. این نرمافزارها سیگنال صوتی را فشرده و سپس آن را به بستههای دیجیتال، تبدیل میکردند و بستهها بر روی اینترنت، منتقل میشدند که کدک معروف G.729 است و امروزه نیز از آن استفاده میشود. اگر تماس گیرنده و مخاطب، دارای سختافزار و نرمافزار مشابه بودند این فناوری به خوبی کار میکرد. با وجود فناوری پیشرفته، پهنای باند اینترنت برای پشتیبانی از صدا با کیفیت بالا یا زمان بارگذاری سریع، کافی نبود و باعث کند بودن VoIP و کیفیت پایین تماس بود و این برنامهها نتوانستند به موفقیت اصلی برسند ولی به رشد صنعت VoIP کمک زیادی کردند.
در همین سال، با اختراع کدک MDCT و پروتکل SIP (پروتکل شروع جلسه Session Initiation Protocol) ، زمینه حضور بیشتر VoIP فراهم شد. SIP به سازندگان اجازه میداد تا بر محدودیتهای سختافزاری، غلبه کرده و برنامههایی، تولید کنند که با هر سیستم تلفن، سازگاری داشته و هزینهنرم افزار، کاهش یابد. به جای شبکه تلفن سنتی، ترانک SIP مسیری در سراسر اینترنت برای اتصال سیستم تلفن به اینترنت، فراهم میکند و ارائه خدمات VoIP به شرکتها را آسان تر از همیشه میکند. SIP بسیار ایمن تر از استانداردهای قبلی VoIP بود و یک شبکه امن را ایجاد میکند. ارائهدهندگان VoIP یک نرخ ثابت ماهانه برای خدمات، دریافت میکردند که کمتر از پرداخت هزینه جداگانه برای بستههای اینترنت و تلفن ثابت بود.
در سال 1998 میلادی (1376 خورشیدی) ترافیک VoIP از طریق اینترنت، 1 درصد کل ترافیک صوتی ایالات متحده را تشکیل میداد. علاقهمندان و کارآفرینان در حال ساخت دستگاههای سختافزاری و راه حلهای نرمافزاری جدیدی بودند که امکان اتصال کامپیوتر- تلفن و تلفن- تلفن را فراهم کنند. تولیدکنندگان شبکه، سختافزار جدیدی را معرفی کردند که میتوانست ترافیک VoIP را مسیریابی کند. تا سال 2000 میلادی (1378 خورشیدی) ترافیک VoIP بیش از 3 درصد کل ترافیک صوتی ایالات متحده را تشکیل میداد.
در سال 2000 میلادی (1378 خورشیدی) Salesforce اولین رابط برنامهنویسی کاربردی API (Application Programming Interface) را به بازار، معرفی کرد. API راه را برای توسعهدهندگان نرم افزار، هموار کردد تا با استفاده از نرمافزارها با برنامهها تعامل داشته باشند.
در سال 2003 میلادی (1381 خورشیدی) اسکایپ در دانمارک، تاسیس شد و اولین نسخه بتا عمومی را ارائه کرد. اسکایپ، تمرکز خود را از VoIP تغییر داد و تماسهای اینترنتی را رایج کرد که به مردم سراسر جهان، اجازه میداد تا از طریق اینترنت با هم ارتباط برقرار کنند.
در سال 2005 میلادی (1383 خورشدی)Calypso Wireless اولین تلفن همراه با اتصال Wi-Fi را عرضه کرد و به کاربران این امکان را میداد که به طور یکپارچه بین برج های پیوند سلولی استاندارد و Wi-Fi جابجا شوند و امکان برقراری تماس ویدئو کنفرانس دو طرفه و تماس تلفنی IP را فراهم می کرد.
در سال 2006 میلادی (1384 خورشیدی) Truphone اولین برنامه VoIP تلفن همراه برای گوشیهای نوکیا، آیفون، اندروید و کاربران بلک بری، راه اندازی شد. این برنامه به کاربران امکان برقراری تماس های تلفنی رایگان درون شبکه، ارسال پیامک رایگان درون شبکه و برقراری تماس های VoIP را میداد. این برنامه از SIP برای برقراری تماس از طریق اتصال اینترنت به جای شبکههای تلفن همراه، استفاده می کرد.
در سال 2007 میلادی (1385 خورشیدی) اپل، اولین آیفون با صفحه نمایش لمسی را ارائه داد و ارتباطات اینترنتی را دوباره اختراع کرد. حالا با استفاده از یک سیستم سبک می توان از ایمیل، مرورگر وب، نقشهها و موارد دیگر، استفاده کرد که باعث تغییر بازار تلفن همراه شد.
در سال 2018 میلادی (1396 خورشیدی) فناوری VoIP به تنهایی در ایالات متحده به یک صنعت 20 میلیارد دلاری تبدیل شده و نرخ رشد بیش از 28 درصدی را در بین سالهای 2016 تا آغاز سال 2020 شاهد بود. در حالی که صنعت VoIP در مسیر تبدیل شدن به یک حالت عادی جدید بود همهگیری ویروس کرونا (در اوایل سال 2020 میلادی) این جدول زمانی را تسریع کرد. افزایش کار از راه دور باعث شد تا مشاغل برای رفع نیازهای ارتباط از راه دور، تلاش کنند و به این ترتیب سیستم های VoIP مبتنی بر ابر پا به عرصه گذاشت
تاریخچه فناوری VoIP همچنان در حال تکامل است و ویپ را مقرون به صرفهتر و دارای ویژگیهای بیشتری نسبت به خدمات تلفن ثابت میدانند. اکنون دفاتر میتوانند از برنامههای تلفن هوشمند VoIP برای انجام ارتباطات تجاری در حال حرکت، استفاده کنند. سیستم های ارتباطی VoIP همچنان به نوآوری و ارائه ویژگیهای جدید و پیشرفته، ادامه می دهند. اکثر ارائهدهندگان VoIP عملکردهایی مانند تماس ویدیویی، پیام رسانی، اشتراک فایل، اپراتور خودکار، صندوق صوتی و ضبط تماس را ارائه میدهند. برخی دیگر ابزارهای پیشرفته تری مانند برنامه ارتباط مدیریت با مشتری (CRM)، سیستم پاسخگویی صوتی (IVR)، تجزیه و تحلیل آنلاین و اشتراک گذاری خطوط تلفن داخلی را نیز ارائه میدهند.
رشد VoIP در طی چند دهه حیرت انگیز و به صورت انفجاری بوده و در حال حاضر، یکی از فناوریهای مهم و مورد بحث صنعت ارتباطات است و هر سال با سرعت سرسامآوری به تکامل خودش، ادامه میدهد. سیستمهای تلفن تجاری، هوشمندتر شدهاند و توسعهدهندگان با استفاده از این فناوری، راهحلهای جدید و هیجانانگیزی میسازند. حالا VoIP فراتر از تلفنهای هوشمند و رایانهها گسترش یافته و راه خود را به اینترنت اشیا (IoT) پیدا کرده است. احتمالا در آینده نزدیک، اسکوترهای برقی، یخچالها، بلندگوهای هوشمند و حتی تلویزیونها به قابلیت ارتباط VoIP مجهز خواهند شد و نمیتوان گفت که ویپ از اینجا به کجا میتواند برسد ولی خیلی طول نمیکشد که سیستمهای تلفن ثابت سنتی به موزهها منتقل شوند.